NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARLA BİTKİLERİ BÖLÜMÜ’NDE TÜRKİYE’DE BİR İLK BAŞARILDI

Üniversitemiz Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Z. KORKUT’un yürütücülüğünü yaptığı “Melez Mısır Islahında Dihaploid Hatların Elde Edilmesi” konulu TÜBİTAK 1007 Kamu-projesi (AH Proje No: 110G132) 01.08.2011 tarihinde başlamıştır. Dört yıl süreli 8 dönemli bir projedir.  Üniversitemizin yürüttüğü  ilk  TÜBİTAK 1007  kamu projesidir.

Projenin toplam bütçesi toplam 1 4617 10 TL dİr. Bu bütçeden toplam 605 925 TL sı projenin Tekirdağ’da yapılacak çalışmaları için kullanılmaktadır. Bu bağlamda, tam otomatik iklim odası yapılmış ve mevcut biyoteknoloji laboratuvarı inkübatörler, steril çalışma kabinleri. özel soğutucular, gelişmiş laboratuar aygıtlarıyla desteklenerek fotoselli kapıdan girilen, araştırmacıların özel giysilerle çalıştığı steril-modern bir laboratuvar haline getirilmiştir.

Klasik melez mısır ıslahı çalışmalarını in vitro ve in vivo haploid teknikleri ile modifiye  ederek, ıslah programının etkinliğini artırmak ve süresini kısaltmak amacıyla hazırlanan bu proje; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu ile ortak bir projedir.

 
Bu proje kapsamında, Üniversitemizden Prof. Dr. İsmet BAŞER, Prof. Dr. Metin TUNA, Doç. Dr. Oğuz BİLGİN ve Yrd. Doç. Dr. Ertan ATEŞ ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu’ndan  bir yürütücü ve 6 araştırmacı görev yapmaktadır.
Proje bütçesi çerçevesinde 30 ay süre ile 2 doktora öğrencisi bursiyer olarak çalıştırılmaktadır.

Bu proje kapsamında, çiçek tozu keseleri (anterler) kültüre alınarak bunlarda önce haploid bitkiler daha sonra da dihaploid (kromozom sayısı katlanmış) bitkiler elde edilmesi hedeflenmektedir. Anter kültüründen elde edilen bitkilerin gerçekten haploid olup olmadıklarını haploid bitkilerin colchisine  işlemi sonrası kromozom sayılarının katlanıp katlanmadığını belirlemek için bu proje kaynakları kullanılarak  bitki ploidi düzeyini belirleyen özel bir cihaz (flow cytometer) Almanya’dan getirilmiştir.  Bu alet Türkiye’de tektir.  Bu aletin kullanımı konusunda Amerika’da doktora yapmış ve projenin araştırmacısı olan Prof. Dr. Metin TUNA da bu alanda özelleşmiş tek bilim insanıdır.

07 Mart 2012 tarihinden itibaren Sakarya Tekirdağ arasında soğuk zincir kurulmuştur.  Sakarya’da sera koşullarında yetiştirilen mısırlardan alınan tepe püskülleri (anterler bu organdadır) özel üretilmiş taşıma kapları içinde her hafta Tekirdağ’a getirilmiştir.  Proje çalışmaları süreci içinde yaklaşık 16 000 petri kabında yaklaşık 800 000 çiçek tozu kesesi (anter) kültüre alınmıştır.

Yapılan kapsamlı ve hassas çalışmalar sonucu Türkiye’de ilk kez çiçek tozundan mısır bitkiler elde edilmiştir.  Bu bitkilerden birinin doğal olarak kromozom sayısı katlanmış olduğundan colchisine ile kromozom katlamasına da gerek kalmamıştır. Bu bitki kontrollü koşullarda 35 cm ye kadar geliştirilmiştir.  Bu bitki 04 Ocak 2013 tarihinde  Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu araştırmacıların teslim edilmiştir.  Bitki sağlıklı bir biçimde özel sera koşullarında gelişmesine, yeni yapraklar çıkarmaya devam etmektedir. devam etmektedir.

Proje kapsamında, fito sitometrenin kullanılması ve melez mısır ıslahında invivo tekniklerin kullanılması konusunda iki çalıştayın yapılması planlanmıştır.  Böylece proje kapsamında geliştirilen teknolojiler ülkemiz bilim insanlarının da hizmetine sunulmuş olacaktır.